Hệ thống giáo dục ọp ẹp của Việt Nam đẩy sinh viên ra nước ngoài
Hà Nội (AFP) – Mệt mỏi vì tình trạng gian lận tràn lan, học vẹt vô tận và các lớp học bắt buộc về tư tưởng Lênin, tầng lớp trung lưu của Việt Nam đang chạy trốn khỏi hệ thống trường học của đất nước để theo học ở nước ngoài.
Theo dữ liệu từ các nhà giám sát độc lập, mỗi năm, các bậc cha mẹ Việt Nam chi hơn 1 tỷ USD để gửi con đi học ở nước ngoài, nhằm tránh xa hệ thống địa phương lạc hậu đến mức các chuyên gia cho rằng nó đang cản trở tăng trưởng kinh tế.
Theo ICEF Monitor, cơ quan theo dõi ngành giáo dục quốc tế, từ thanh thiếu niên được gửi đến các trường trung học ở Singapore cho đến sinh viên đại học đang theo học tại các tổ chức danh tiếng của Mỹ, ít nhất 125.000 sinh viên Việt Nam đang du học ở nước ngoài.
Con số này chỉ đại diện cho một phần nhỏ trong số gần 17 triệu sinh viên phổ thông và đại học của cả nước, nhưng nó đang tăng nhanh – chỉ tính riêng năm 2013 đã tăng 15% so với cùng kỳ năm trước.
Công chức Nguyễn Thị Thu đã bán tài sản của gia đình để trang trải hàng trăm nghìn USD cho hai con trai đi du học.
Cô nói với AFP: “Tôi phải đưa các con tôi ra khỏi hệ thống giáo dục đầy áp lực và gian lận này”.
Khi các con trai của cô – cả hai hiện đang học ở Anh – đang theo học tại các trường công lập ở Hà Nội, Thu cho biết cô phải thường xuyên nghỉ làm để đưa chúng đến các lớp học tư thục bổ sung do các giáo viên nhà nước trả lương thấp tổ chức.
“Có lần, con trai tôi hỏi tại sao nó không bao giờ đạt điểm cao dù học giỏi hơn bạn. Tôi không thể giải thích rằng mẹ của bạn nó chăm sóc giáo viên tốt hơn, cho bà rất nhiều tiền”, cô nói.
– Giáo dục tồi –
Truyền thống Nho giáo của Việt Nam có nghĩa là giáo dục là nỗi ám ảnh của quốc gia, nhưng các chuyên gia cho rằng các trường học đang khiến học sinh thất bại, khiến các bậc cha mẹ tuyệt vọng đưa con vào các cơ sở giáo dục phương Tây để cung cấp cho chúng những bằng cấp cần thiết để tìm việc làm.
Khoảng 20.000 người Việt Nam hiện đang học ở Úc, 16.500 người ở Hoa Kỳ và 5.000 người ở Anh – những con số nhỏ nhưng đáng kể đến từ một quốc gia cộng sản, nơi chỉ có giới thượng lưu mới có truyền thống tiếp cận nền giáo dục nước ngoài.
Tuy nhiên, bất chấp làn sóng di cư ngày càng tăng, các trường đại học nước ngoài vẫn nằm ngoài tầm với của hầu hết các gia đình ở Việt Nam, nơi thu nhập bình quân đầu người chỉ hơn 1.500 USD.
Giáo dục công lập của Việt Nam đạt điểm cao ở một số chỉ số – quốc gia này xếp thứ 17/65 về toán và khoa học theo biểu đồ của Chương trình Đánh giá Học sinh Quốc tế (PISA), vượt xa nhiều nước phương Tây giàu có bao gồm cả Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, các quan chức hàng đầu đã cảnh báo rằng những kết quả kiểm tra này không phản ánh chính xác chất lượng giáo dục tổng thể ở một quốc gia mà sự kiểm soát trung ương đã hạn chế sự đổi mới chính sách.
“Chúng ta phải thành thật thừa nhận rằng nếu đánh giá đầy đủ, năng lực học sinh Việt Nam còn kém”, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển nói trên báo Tuổi Trẻ năm 2013.
Bốn thập kỷ sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc vào năm 1975, các quan chức vẫn chưa cải cách hoàn toàn ngành giáo dục, lĩnh vực mà các nhà phê bình cho rằng vẫn có tác dụng thúc đẩy Đảng hơn là tạo ra những công nhân lành nghề.
Học sinh dựa vào những cuốn sách giáo khoa lỗi thời, cũ kỹ, gian lận là chuyện thường xuyên trong các kỳ thi trong khi các giáo viên được trả lương thấp nổi tiếng vì giữ lại một số phần giáo trình để truyền đạt trong các lớp học riêng mà họ có thể tính phí. Các nhà chức trách đã duy trì một hệ thống nặng nề về học vẹt, trào ngược của sự thật để vượt qua các kỳ thi và tuân theo mệnh lệnh — có rất ít chỗ cho tư duy phản biện.
Cựu Bộ trưởng Giáo dục Phạm Minh Hạc nói với AFP: “Giáo dục đại học quá tệ. Sách giáo khoa chứa đầy những lý thuyết tẻ nhạt, không cần thiết”, cựu Bộ trưởng Giáo dục Phạm Minh Hạc nói với AFP, đồng thời cảnh báo rằng những cuốn sách này quá nặng về thông tin khiến học sinh không muốn học.
Trong và ngay sau kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông vào mùa hè hàng năm của Việt Nam, luôn có nhiều đơn khiếu nại lên Bộ Giáo dục về hành vi gian lận của học sinh.
Vào tháng 6 năm 2014, nhà hoạt động giáo dục nổi tiếng Đỗ Việt Khoa đã đăng lên trang Facebook của mình những đoạn video clip học sinh chép bài trong kỳ thi Văn và Lịch sử tại một trường trung học ở tỉnh Hòa Bình phía bắc.
Theo Khoa, giám thị cố tình rời khỏi phòng thi, để thí sinh tự do sao chép đề thi đã chuẩn bị sẵn và thảo luận với nhau về đề thi, trang tin VietnamNet cho biết.
Những clip như vậy thường xuyên lan truyền và gây lo ngại rộng rãi cho các bậc phụ huynh, nhưng chính quyền hiếm khi – nếu có – hành động.
Theo số liệu thống kê chính thức, do những thiếu sót này, các trường học và đại học công lập của Việt Nam không đào tạo được sinh viên tốt nghiệp mà các công ty muốn tuyển dụng – khoảng 147.000 sinh viên sau đại học không thể tìm được việc làm trong năm nay.
“Những sinh viên tốt nghiệp này không thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động”, Hạc nói và đổ lỗi cho hệ thống trường học “dạy kiến thức chứ không dạy trí tuệ”. Thay vào đó, nhân viên cho các vị trí quản lý thường được nhập khẩu từ Hàn Quốc, Trung Quốc và Mỹ.
– Kết quả tốt ở nước ngoài –
Với rất ít trường tư chất lượng hàng đầu ở Việt Nam, việc thoát khỏi hệ thống giáo dục nhà nước hoạt động kém hiệu quả là ưu tiên hàng đầu.
“Họ đã thay đổi rất nhiều trong suy nghĩ, lối sống, cách làm, cách ứng xử và quan điểm”, doanh nhân Nguyễn Quang Thịnh nói về hai con trai đang du học ở Mỹ với mức học phí 40.000 USD/năm.
Bà Lữ Thị Hồng Nhâm, Giám đốc Công ty tư vấn du học Đức Anh cho biết thêm: “Nhiều học sinh chán ngán khi học trong nước nhưng ở nước ngoài lại đạt kết quả rất tốt”.
Chuyên gia giảng dạy nổi tiếng Phạm Toàn cảnh báo trừ khi Việt Nam cộng sản sẵn sàng để hệ thống giáo dục được điều hành bởi các chuyên gia chứ không phải chính trị gia, nếu không mọi thứ sẽ không thay đổi.
“Bạn không thể làm gì… khi giáo dục nằm trong nghị quyết của đảng cộng sản,” ông nói, đề cập đến một bài báo được thông qua năm 2013 kêu gọi “đổi mới toàn diện” hệ thống giáo dục mà không nêu rõ những thay đổi.
Ông nói thêm: “Tôi thực sự tuyệt vọng” với hệ thống này.
Tran Thi Minh Ha
Nguồn: Envision Recruit