Những dấu ấn quan trọng trong lịch sử
TS Nguyễn Bê
Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc có quá nhiều sự kiện quan trọng làm cho chúng ta khó có thể nào nhớ hết những con số – là những năm xảy ra sự kiện đó. Làm thế nào chúng ta có thể sắp xếp được những con số này một cách khoa học trong bộ nhớ để nó dễ dàng cho ta có thể chắc chắn rằng những con số này là chính xác? Bài viết xin trao đổi với bạn đọc một góc nhìn về vấn đề này.
Giới hạn: Bài viết chỉ viết từ thời Triệu Đà đến hết nhà Nguyễn
- Bài toán hình học lớp 6
Trên trục Ot chọn hai điểm bất kỳ L, N; H là trung điểm (điểm giữa) đoạn thẳng LN. Chứng minh: OH = 1/2(OL + ON)
Cho OL = 1000, ON = 1800. Tính OH.
Trên hình vẽ ta có :
OH = OL + LH (1)
OH = ON – HN (2)
Cộng theo vế hai biểu thức (1) với (2)
2OH = OL + LH + ON – HN
Vì H là trung điểm của LN nên LH = HN; do đó
2OH = OL + ON
Suy ra:
OH = 1/2(OL + ON)
Thay bằng số:
OH = 1/2(1000+1800) = 1400
II. Liên quan với lịch sử
- Năm 1400: Hồ Quý Ly lên ngôi thay nhà Trần
- Năm 1009: Lý Công Uẩn lên ngôi thay nhà Tiền Lê
- Năm 1802: Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi thay nhà Tây Sơn
Xấp xỉ các con số: 1009 ≈ 1000; 1802 ≈ 1800; có thể xem năm 1400 là năm giữa hai sự kiện lớn: thành lập nhà Lý và nhà Nguyễn.
Thời kỳ độc lập trong lịch sử được phân chia thành 4 giai đoạn với trục tung O’Y đi qua 1400. Đối xứng qua trục tung là hai giai đoạn: giai đoạn Cường Thịnh (bên trái) và giai đoạn Hỗn Loạn (bên phải). Trước giai đoạn Cường Thịnh là giai đoạn Khởi đầu, sau giai đoạn Hỗn Loạn là giai đoạn Lạc hậu
Mở rộng thêm bên trái thời kỳ Độc Lập là thời kỳ Bắc thuộc, bên phải là thời kỳ Pháp thuộc ta có một biểu đồ đối xứng nhau về tính cách, là toàn cảnh của bài viết.
III. Các giai đoạn trong thời kỳ độc lập
III.1. Giai đoạn ban đầu của thời kỳ độc lập bắt đầu từ 905 đến1009, xấp xỉ 100 năm, trải qua 5 triều đại. Điểm nhấn giai đoạn này là chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền diệt quân Nam Hán năm 938 và Lê Hoàn đánh tan quân Tống xâm lăng năm 981
III.2. Giai đoạn cường thịnh của thời kỳ độc lập bắt đầu từ 1009 đến 1400, xấp xỉ 400 năm, trải qua hai triều đại: nhà Lý kéo dài 215 năm và nhà Trần 175 năm. Điểm nhấn giai đoạn này là đánh thắng quân Tống trên đất Tống 1075 và cầm chân quân Tống trên phòng tuyến như Nguyệt 1076 của nhà Lý; ba lần đánh thắng quân Nguyên Mông 1258,1285,1278 của nhà Trần; sáp nhập Hà Giang vào Đại Cồ Việt 1014, mở rộng lãnh thổ Đại Việt từ Quảng Bình đến phía bắc sông Thu Bồn Quảng Nam. Kinh tế, văn hóa, tôn giáo phát triển rực rỡ; nền hành chính, pháp luật, giáo dục khoa cử đi vào khuôn phép; Đại Việt trở thành quốc gia mạnh trong khu vực
III.3. Giai đoạn hỗn loạn của thời kỳ độc lập bắt đầu từ 1400 đến 1802, xấp xỉ 400 năm, bắt đầu thất bại của nhà Hồ với quân Minh (1407), bị nhà Minh cai trị và cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi thắng lợi lập nên nhà Lê sơ. Tuy nhiên các rối loạn trong nội bộ triều đình khởi đầu cho nội chiến kéo dài hơn 200 năm với 3 thế lực: Mạc, Trịnh, Nguyễn và cuối cùng nhà Tây Sơn kết thúc cuộc nội chiến này với 2 chiến công vang dội đánh tan quân Xiêm ở Rạch Gầm – Xoài Mút (1785) và quân Thanh năm (1789). Người chiến thắng cuối cùng là Nguyễn Phúc Ánh lập nên nhà Nguyễn 1802. Điểm sáng giai đoạn này là việc mở rộng lãnh thổ Đại Việt từ Quảng Nam đến Cà Mau, xác định chủ quyền trên các quần đảo: Trường Sa, Hoàng Sa, xây dựng nhiều đô thị còn phát triển đến ngày nay
III.4. Giai đoạn lạc hậu của thời kỳ độc lâp bắt đầu từ 1802 đến 1884, xấp xỉ 80 năm. Nhà Nguyễn đã không chụi canh tân để đất nước lạc hậu làm mồi ngon cho Pháp đánh chiếm làm thuộc địa một cách dễ dàng. Điểm sáng của giai đoạn này đất nước thống nhất trên lãnh thổ rộng lớn như ngày nay, nhiều công trình kiến trúc có giá trị, khẳng định chủ quyền trên các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa
IV. Thời kỳ Pháp thuộc bắt đầu từ 1884 đến 1945.
Nhà Nguyễn chỉ tồn tại như cái bóng, quyền hành thuộc về thực dân Pháp. Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương gồm Nam Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ và Campuchia. Lào gia nhập năm 1893 và Quảng Châu Loan được sáp nhập năm 1900. Ngày 9/3/1945 Nhật đảo chánh Pháp đến ngày 19/8/1945 Việt Minh cướp chính quyền thành lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ngày 2/9/1945
V. Thời kỳ Bắc thuộc bắt đầu từ năm 208 trước Tây lịch (208BC) đến năm 905, kéo dài hơn 1000 năm. Có nhiều tranh cãi về năm 208BC với 111BC để xác định thời kỳ Bắc thuộc. Có nhiều cuộc nổi dậy của người Việt trong suốt thời kỳ này
VI. Tổng hợp: Tập hợp các mục III, IV,V, lấy năm 1400 làm vị trí gốc.
Nguồn: nghiencuulichsu.com